NL - Bevrijd

Op deze foto wacht mijn opa, gezeten in een stoel, op de intocht van de Canadezen in Bussum. Achter de vrouw met de zwarte jas zit mijn oma.

Dit ging daaraan vooraf. Van 17 tot 25 september 1944 schuilt hij met mijn oma, mijn vader en de 3 andere kinderen in de kelder onder hun huis. Buiten woedt de Slag om Arnhem. Operatie Market Garden had voor de jaarwisseling van 1944 de oorlog moeten beëindigen. Maar de gigantische operatie van de geallieerden mislukt en eindigt voorlopig in Arnhem waar de brug over de Rijn een brug te ver werd.

Na ruim een week van hevige strijd is veel van de stad verwoest. De Duitsers sommeren de ruim 95.000 inwoners te evacueren om vrijuit te kunnen vechten. Mijn opa en oma vluchten op de fiets, met ieder één kind voor- en één achterop met nog 4 andere echtparen en 20 kinderen. Ze laten alles achter en kunnen alleen de hoogstnoodzakelijke spullen uit huis meenemen. Iedereen zoekt maar uit waar ze heen moeten en ze hebben geen idee wanneer en of ze terug kunnen keren. Noodgedwongen moeten ze dwars door de gevechtslinies. ‘Nicht schiessen, Nicht schiessen!’ roept mijn oma tevergeefs. Ze worden omver geblazen door de luchtdruk van een schot en belanden allemaal met fiets en al plat op de grond. Uiteindelijk brengt een barre tocht van 75 km hen bij de broer van mijn opa in Bussum, zij hebben ook 4 kinderen. Ze worden met open armen ontvangen in de verwachting één week te zullen blijven. 

Dat worden bijna 9 maanden. Mijn oma is nog 1 keer naar huis teruggefietst, om de familie-fotoboeken op te halen. Mijn vader gaat in die maanden 'gewoon' voor het eerst naar klas 1 van de lagere school. Hij maakt er de hongerwinter mee. De familie drinkt melk van de stinkende geit in de garage. Als die zuur wordt gieten ze het in een doek om buiten uit te laten lekken. Mijn vader smult van de hangop. Het verblijf ervaart hij ‘als een feest’ met leuke neven en nichtjes als speelkameraadjes om zich heen en ook zijn grootouders wonen vlakbij om de hoek. Na de bevrijding in mei '45 keren mijn opa en oma met de kinderen terug naar Arnhem. Het huis is verwoest en leeggeplunderd. Op de deurmat ligt de kerststal in stukken, symbolisch voor het ontheemde gezin. Gelukkig heeft oma eerder, met gevaar voor eigen leven, de familie-fotoboeken kunnen redden. Aangevuld met oma’s aantekeningen blijven de herinneringen scherp en vertelt mijn vader uit de eerste hand deze verhalen aan zijn kleinkinderen. Vrijheid is een kostbaar goed. Waard om te beschermen en door te geven.